مطالعات فرهنگی و رسانه

مسئله یابی برای تحقیق در هشت سال دفاع مقدس

جنگ هشت ساله ایران و عراق طولانی ترین جنگ بین دو کشور بعد از جنگ ویتنام در قرن معاصر بشمار می رود . جنگ کامل صنعتی و تمام عیار که در یک سو جهان غرب و جهان عرب و در سوی دیگر جوانان انقلابی ، پرشور ، بدون امکانات و تجربه جنگی .

آنچه جنگ را بنفع ما پایان داد بسیاری از مولفه ها و دلایل می باشد . ولی در اینجا قصد پرداختن به آن را ندارم چرا که فرصت و مجال خاصی را می طلبد .

جوانان آن روز همانند جوانان امروز بودند ، که عشق ، علاقه ، دینداری و تفکر را با شهامت ، ایثار و از خودگذشتگی همراه با علم و تفکر را بر مدار ولایت به هم آمیختند و فرهنگی بوجود آوردند که به آن فرهنگ بسیجی می گوییم .

برخی از دوستان فکر می کنند اگر به فرهنگ بسیجی روی آورند از تفکر و علم به دور است در حالی که این فرهنگ عین تعقل و عین فهم از جامعه می باشد .

ما به عنوان محققین و پژوهشگران اجتماعی رسالت داریم تا از میراث بجای مانده از پدران و مادران خود حراست کنیم و اگر هم قصد نقادی داشته باشیم باید براساس تحقیق و مطالعه صورت گیرد .

آنچه من درسال های متمادی از حضور در جبهه و کار و دانشگاه آموختم این است که بین دانشگاه

و اجتماع فاصله و شکاف بزرگی وجود دارد . لازم است اشتباه گذشتگان را نسل حاضر تکرار نکند و به عنوان رسالت علمی به مسائل و دغدغدهای جامعه بپردازد تا بتواند نقش آفرینی کرده و مشکلات و معضلات را شناسی و راهکارهای علمی ارائه دهد .

من در این مقال قصد ندارم چیزی را ثابت شده فرض کنم ولی ادعا دارم که تجربه زیسته من این است که ما از آنجایی ضربه خوردیم که با خودمان و فرهنگمان فاصله و زاویه گرفتیم . آنجایی که فکر کردیم که روشنفکری با فرهنگ اصیل و دین مداری متباین و مغایر است . در حالی که در دنیای متمدن نیز روشنفکری را اینگونه که به ما القاء کرده اند نیز تعریف نمی کنند .

امروز ما اسیر تجربه های زیسته دنیایی دیگران ، غیر از دنیای خود هستیم . آنچه که تحت علم می آموزیم تکرار تجربه های دیگران است . برخلاف تصور بسیاری آنها علم را تجربه زیسته خود می دانند در حالی که ما بدنبال اثبات آن تجربه در جامعه خود هستیم . راهکارهای که ارایه می دهند را حجت فرض می گیریم و در نظر داریم تا به خورد دیگران بدهیم . مثلا" فیسک و بوردیو و دیگران هیچگاه نخواستند برای سایر جوامع نسخه از قبل تعیین شده ای را بپیچند بلکه برعکس مدعی اند که نظریات آنها بر پایه فرهنگ و در جغرافیایی اجتماعی مثل فرانسه یا امریکا معتبر است .

اگر ما بپذیریم که ارتباطات ، مطالعات فرهنگی و سایر فرع علوم انسانی باید کاربرد محلی و فرهنگ باشد ، لازم است تجدید نظری در آموخته های خود به نماییم . علم آنگاهی علم است که به درد جامعه بخورد و به قول آقا امام سجاد (ع) از علمی که به درد نخورد به خداوند سبحان پناه می برم .

آنچه به عنوان دانشجو می توانم عنوان کنم این است که دانشجویان در مذاکره با سایر دانشجویان ادعا می شود که با فقر مسئله روبرو هستند . این ادعا در حالی مطرح می شود که بدلیل فقر در مطالعات و تحقیقات از حیث کمی و کیفی در حوزه های گوناگون فرهنگی اطراف ما را مسائل مختلف احاطه کرده است . این هفته ، هفته دفاع مقدس نام دارد . در چنین هفته ای و در فاصله چند دهه قبل ، یکی از بزرگترین رخدادهای تاریخ معاصر اتفاق افتاد که مسیر تاریخ مان را تحت تاثیر خود قرار داد .

آیا در این رخداد مسائل کمی نهفته است که ما به عنوان محقق و پژوهشگر باید به دنبال مسائلی باشیم که هیچ فایده و هیچ گره ای از مشکلات مردم را نه رفع می کند و نه در جهت حل آنها پیشنهادی و راهکاری را ارائه می نماید .

در این میراث فرهنگی می توان به اندازه ساعات جنگ مسئله یافت . از زندگی روزمره پشت جبهه گرفته تا پشت جبهه و تا خط مقدم . از رسانه ها و ادبیات و شعر و شاعری گرفته تا فیلم های مستند و فیلم های ساخته شده . از اقتصاد مقاومتی گرفته تا متفکرین و نظریه پردازان حوزه های علمی ، فرهنگی ، پزشکی و نظامی .

هر کدام از این تم ها و بیشمار تم های دیگر می توانند زمینه ساز انجام یک تحقیق و مطالعه باشد. امسال می توان یک تجربه جدید انجام داد و در این زمینه تحقیق های متعدد و گوناگونی به انجام رساند .

و نکته پایانی اینکه ، شناخت هشت سال دفاع مقدس از تمام زوایایی فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و ... به عنوان محقق و پژوهشگر ضروری و رسالتی که برعهده تک تک دانشجویان می باشد .