مطالعات فرهنگی و رسانه

صاحب نظران حوزه علوم رفتاری و به خصوص فلسفی براین عقیده اند که ذهن انسان از دو بعد مادی و غیرمادی تشکیل شده است . برای اینکه انسان بتواند خود را با محیط خارج وفق دهد باید این قدرت را داشته باشد که این دو را تحت قوانینی در سیطره خویش در آورد .

ایده ها در فضای غیرمادی ذهن شکل می گیرند و برای محقق شدن خود نیاز به بستر مادی هستند . ایده ها آن بخش از ذهنیت ها هستند که توسط نقشه های منطقی ایجاد، رشد و به یک طرح تبدیل می شوند .

بسیاری از ایده ها با مسئله ای از جهان واقع شکل می گیرند و برای حل آنها و ارایه راهکار، با منطق حاکم برذهن به نقشه های راه تبدیل می شوند و آنگاه به مدد تجربه به محک در می آیند .

تجربه رابطه بین رفتار و ایده که خود ایده از عنصری بنام خواستن تبعیت می نماید ، و در بستر و قالب ارتباطی تعریف می شود و آن بخش از ایده که توانایی سازگاری با محیط واقعی را داشته باشد با حاکم شدن قوانینی به اشکال مختلف در چارچوب ارتباطی به رفتار (کنش متقابل نمادین) در می آید .

قدرت ذهن به بینهایت میل می کند و تحقق هر ایده ای را ممکن می سازد ولی آن ایده هایی برای انسان مفید و معتبر است که قابلیت تبدیل شدن به الگوهای رفتار و عمل باشند .

با این تعبیر فضای مجاز ، فضای ذهن است که انسان بوسیله آن رفتارها و اعمال خود را کنترل می نمایید . چنانچه فضای مجاز که فضای کاملا انتزاعی و غیرقابل رویت بصری را بپذیریم که سرمنشاء کنترل و هدایت و انجام کلیه اعمال ، رفتار و هرآنچه انسان برای حیات مادی و غیرمادی به آن نیاز مند می باشد ، باید بپذیریم که کوچک شده این فضای ذهن ، فضای سایبری (اینترنت) را با همین کارکرد و بمنظور حیات خود ساخته واقعی ذهن به منظور یاری رساند و تسهیل شکل های حیات بشری در دسترس قرار گرفته است .

فضای مجازی با نرم افزارها در قالب نمادها و رمزها به کاربران این امکان را می دهد تا بتوانند از طریق کاربرد آنها ضمن زندگی در دو فضای واقعی - مجازی با بهره گیری از نمادها و نشانه ها ، بر پدیده های جهان واقعی سیطره پیدا کنند .

به عنوان مثال موسیقی از یک ایده ذهنی و با یک نقشه کاملا ذهنی توسط علائم و نشانه خلق معنا می شود . این نشانه ها و علائم ذهنی توسط علائم و نشانه های به ظاهر مادی برروی کاغذ منتقل می گردد و توسط آلات موسیقی که کاملا مادی است نواخته می شود و توسط صوت ، به ذهن از طریق گوش رسانده شده و درک می شود و لذت که امری کاملا مجازی است به انسان ( ارتباط ، مصرف ) منتقل می شود . این یک فرآیند کاملا تکامل یافته از ذهن – ایده – ارتباطات – رفتار می باشد که از فضای مجاز آغاز و به فضای مادی وارد شده و مجددا توسط فضای مجاز درک و آنگاه توسط رفتار به جهان واقعی برمی گردد .

از اینگونه مثال ها در فضای مجازی و فضای واقعی بیشمار می توان یافت که زندگی در فضای سایبری و زندگی بر فضای سایبری را نشان می دهد . این مثال ها می تواند از خصوصی ترین امور مانند : ازدواج ، دوست یابی و ... تا عمومی ترین اعمال و رفتارها مانند : زندگی در فضای اجتماعی ، فرهنگی ، مذهبی ، اقتصادی و سیاسی را در برگیرد .

هر کسی که از فضای مجازی استفاده می نماید به این باور رسیده است که هر کاربری می تواند هر ایده ای را که قابلیت اجرای شدن و یا فضای واقعی را تحت تاثیر قرار دهد را در این فضا مطرح سازد و آن را خلق نماید .

یک روز ایجاد شبکه های اجتماعی تنها در حد یک ایده ذهنی بود که خوش بینانه ترین کاربران و صاحب نظران این حوزه هم قادر نبودند، پیش بینی نمایند که روزی این شبکه ها تمام جهان را به یک ابرلینک تبدیل کند . امروزه شبکه های اجتماعی تمام حوزه های خصوصی و عمومی حیات های بشری را در هم نوردیده و جهان و فضای واقعی را به زیر سلطه خود درآورده است .

امروز هر رفتار و عملی که در فضای واقعی رخ می دهد تحت تاثیر فضای مجازی تعدیل یا تغییر و یا به چالش کشیده می شود . فضای مجازی امروزه فضای بین فرهنگی با هویت های انسانی بریکولاژ شده است ، که جهان وطنی می نگرند ، جهان وطنی تصمیم می گیرد و در جهان واقعی رفتار می کند .

همچنین فضای مجازی این امکان را به ما می دهد تا معاملات کاملا مادی را در جهان واقعی (آفلاین) بدون هر گونه محدودیت زبانی ، مکانی و زمانی به سرانجام رسانیم .